Tìm hiểu lợi ích và tác hại của tia xạ và sức khỏe con người

Tia xạ là một dạng năng lượng phát ra từ một số nguyên tử khi chúng phân rã. Tia xạ có thể tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm tia X, tia gamma, và các hạt như alpha, beta, và neutron.

Tìm hiểu lợi ích và tác hại của tia xạ và sức khỏe con người

Lợi ích của tia xạ được ứng dụng trong y học và công nghiệp

Giảng viên ngành Cao đẳng Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng cho biết: Tia xạ có nhiều ứng dụng hữu ích trong y học, công nghiệp, và nghiên cứu khoa học. Khi được dùng đúng cách, tia xạ có thể mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sức khỏe con người và sự phát triển xã hội.

• Chẩn đoán và điều trị bệnh lý: Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của tia xạ là trong y học. Tia X và các phương pháp hình ảnh khác dùng bức xạ ion hóa giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh lý một cách chính xác. Chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT scan), và chụp cộng hưởng từ (MRI) là những kỹ thuật không thể thiếu trong chẩn đoán bệnh, giúp phát hiện sớm các khối u, gãy xương, và nhiều bệnh lý khác.

Ngoài ra, tia xạ còn được dùng trong điều trị ung thư thông qua xạ trị. Xạ trị dùng tia X hoặc tia gamma để tiêu diệt các tế bào ung thư hoặc làm chậm sự phát triển của chúng. Phương pháp này đã giúp cứu sống nhiều bệnh nhân ung thư, đặc biệt khi kết hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật và hóa trị.

• Khử trùng và bảo quản thực phẩm: Trong công nghiệp thực phẩm, tia xạ được dùng để khử trùng thực phẩm, tiêu diệt vi khuẩn, virus, và nấm mốc mà không làm thay đổi chất lượng dinh dưỡng của thực phẩm. Quá trình này giúp kéo dài thời gian bảo quản của thực phẩm và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Ứng dụng trong công nghiệp và nghiên cứu: Tia xạ được dùng trong nhiều quy trình công nghiệp, bao gồm kiểm tra không phá hủy (NDT) để phát hiện các khuyết tật trong vật liệu và kiểm tra chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, tia xạ còn được dùng trong nghiên cứu khoa học để hiểu rõ hơn về cấu trúc vật chất và phản ứng hóa học.

Tác hại của tia xạ đối với sức khỏe

Dược sĩ Cao đẳng Dược TP.HCM chia sẻ: Mặc dù tia xạ có nhiều ứng dụng quan trọng, nhưng phơi nhiễm với liều lượng cao hoặc kéo dài có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe con người. Các tác hại này phụ thuộc vào liều lượng, thời gian phơi nhiễm, và loại tia xạ.

• Tác động cấp tính: Phơi nhiễm với liều lượng cao của tia xạ trong thời gian ngắn có thể gây ra các triệu chứng cấp tính, thường gọi là hội chứng phóng xạ cấp tính (ARS). Các triệu chứng của ARS bao gồm buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, sốt, và giảm số lượng tế bào máu. Trong những trường hợp nghiêm trọng, phơi nhiễm tia xạ có thể dẫn đến tổn thương nội tạng, hôn mê, và tử vong.
• Tác động lâu dài: Phơi nhiễm với tia xạ liều thấp trong thời gian dài có thể dẫn đến các tác động lâu dài đối với sức khỏe, bao gồm nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư, tổn thương DNA, và các rối loạn di truyền. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phơi nhiễm tia xạ liên quan đến sự gia tăng nguy cơ mắc các loại ung thư như ung thư tuyến giáp, ung thư máu (leukemia), và ung thư phổi.

Tia xạ cũng có thể gây tổn thương đối với hệ thống sinh sản và dẫn đến các vấn đề về sinh sản như vô sinh hoặc dị tật bẩm sinh ở thế hệ sau. Ngoài ra, phơi nhiễm tia xạ còn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, gây ra các dị tật bẩm sinh hoặc suy giảm trí tuệ.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo Cao đẳng Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng 

• Tổn thương da và mắt: Phơi nhiễm với tia xạ có thể gây tổn thương da, dẫn đến bỏng, loét, và tăng nguy cơ ung thư da. Đối với mắt, tia xạ có thể gây ra đục thủy tinh thể, một tình trạng mà thủy tinh thể của mắt trở nên mờ đục, dẫn đến suy giảm thị lực hoặc mù lòa.
• Ảnh hưởng tâm lý và xã hội: Phơi nhiễm tia xạ không chỉ gây ra các vấn đề về sức khỏe thể chất mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và xã hội. Những người sống sót sau các sự cố hạt nhân hoặc những người bị phơi nhiễm tia xạ có thể trải qua các rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm, và rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD). Các tác động xã hội bao gồm sự kỳ thị, cô lập và khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ y tế và bảo hiểm.

Dược sĩ Cao đẳng Dược tại các trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho rằng: Tia xạ là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, với nhiều ứng dụng quan trọng trong y học, công nghiệp, và nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, việc phơi nhiễm tia xạ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với sức khỏe con người. Để tận dụng lợi ích của tia xạ mà không gây hại cho sức khỏe, cần có các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát phơi nhiễm và nâng cao nhận thức cộng đồng. Việc hiểu rõ về lợi ích và tác hại của tia xạ sẽ giúp chúng ta dùng nguồn năng lượng này một cách an toàn và hiệu quả.

Nguồn:  kythuatvatlytrilieu.com